Oorlogswreedheden worden soms begaan door 'gewone' mensen die bevelen opvolgen. Onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen hebben de hersenactiviteit gemeten terwijl de deelnemers pijn toebrachten en ontdekten dat het gehoorzamen van bevelen de empathie en schuldgerelateerde hersenactiviteit voor de toegebrachte pijn verminderde. Dit kan verklaren waarom mensen in staat zijn om onder dwang immorele handelingen te verrichten.
Veel voorbeelden uit de geschiedenis van de mensheid hebben aangetoond dat wanneer mensen bevelen van een autoriteit opvolgen, ze in staat zijn om afschuwelijke daden te begaan ten opzichte van anderen. Alle genocides die de mensheid heeft gekend, in het algemeen aangeduid als misdaden van gehoorzaamheid, hebben aangetoond dat het feit dat een deel van de bevolking orders opvolgt om andere mensen uit te roeien, heeft geleid tot het verlies van talloze levens, culturen en beschavingen. "We wilden begrijpen waarom het gehoorzamen aan bevelen zo'n grote invloed heeft op het morele gedrag. Waarom de bereidheid van mensen om morele overtredingen uit te voeren verandert in gedwongen situaties", zegt Dr. Emilie Caspar, medeauteur van dit onderzoek.
Feeling the pain
Wanneer mensen getuige zijn van een andere persoon die pijn ondervindt, of dat nu emotioneel of fysiek is, hebben ze een empathische reactie en dit wordt verondersteld te zijn wat ons wars maakt van het schaden van anderen. "We kunnen die empathie in de hersenen meten, omdat we zien dat regio's die normaal gesproken betrokken zijn bij het voelen van onze eigen pijn, met inbegrip van de voorste insula en de rostrale cingulate cortex, actief worden wanneer we getuige zijn van de pijn van anderen en hoe sterker die activiteit, hoe meer empathie we ervaren, en hoe meer we doen om schade aan anderen te voorkomen", legt Dr. Valeria Gazzola, co-senior auteur van het artikel uit. Dit proces is diep geworteld in onze biologie en wordt gedeeld door andere zoogdieren, zoals knaagdieren of apen. "We hebben in deze studie geëvalueerd of het gehoorzamen aan orders om pijn toe te brengen aan iemand anders de empathische reactie zou verminderen in vergelijking met het vrijelijk beslissen om dezelfde pijn toe te brengen - of niet toe te brengen -", rapporteert prof. Christian Keysers, de andere co-senior auteur van deze studie.
In de in NeuroImage gepubliceerde studie gebruikten de auteurs paren van deelnemers, waarbij de ene de rol van 'agent' en de andere de rol van 'slachtoffer' kreeg toebedeeld. Agenten werden in een MRI-scanner geplaatst om hun hersenactiviteit tijdens de taak vast te leggen. Ze kregen te horen dat ze twee knoppen hadden; een die de toediening van een echte, licht pijnlijke, schok op de hand van het slachtoffer activeert in ruil voor +0,05€, en een andere die geen schok en geen geld veroorzaakt. In de loop van 60 rondes waren de agenten vrij om te kiezen of ze deze schok aan het slachtoffer toedienden - of niet - of ze kregen orders van de experimentator om dezelfde schok toe te brengen - of niet. Deze taak was bedoeld om een moeilijke morele beslissing voor agenten te nemen: het verhogen van het eigen geldelijk gewin door al dan niet pijn te veroorzaken bij een andere persoon.
Verminderde activeringen
De auteurs merkten op dat de agenten meer schokken naar de slachtoffers stuurden toen zij onder dwang werden geïnstrueerd dan toen zij uit vrije wil besloten. "Neuroimaging resultaten toonden aan dat empathie-gerelateerde regio's minder actief waren bij het gehoorzamen van orders in vergelijking met het vrijelijk handelen. We merkten ook op dat het gehoorzamen van bevelen de activeringen in de hersengebieden die met het schuldgevoel verbonden zijn, vermindert", verklaart Kalliopi Ioumpa, medeauteur van deze studie.
De constatering dat het gehoorzamen aan een bevel om pijn te veroorzaken minder activering in empathische en schuldgerelateerde hersengebieden tot gevolg heeft, verklaart in ieder geval gedeeltelijk waarom mensen onder dwang zeer immorele handelingen ten opzichte van anderen kunnen verrichten. Deze resultaten hebben enorme implicaties voor het begrijpen van de macht die gehoorzaamheid heeft over menselijk gedrag en bieden nieuwe inzichten in de mogelijkheid om massale gruweldaden, begaan door een gebrek aan empathie voor slachtoffers, te voorkomen.
"De volgende stap zal zijn om te begrijpen waarom zo weinig mensen zich verzetten tegen immorele bevelen. Is het omdat hun empathie verzwakt als ze bevelen opvolgen? Een beter begrip van hoe de hersenen empathie en instructies verwerken kan leiden tot manieren om ons te helpen weerstand te bieden aan oproepen tot geweld in de toekomst", zegt Dr. Emilie Caspar.
Comments